Deze mythe ligt ten grondslag aan wat in de psychologie het 'Pygmalion effect' is gaan heten. In 1968 publiceerden Robert Rosenthal (hoogleraar Psychologie aan UCLA) en Lenore Jacobson (hoofdonderwijzer aan een basisschool in San Francisco) het boek 'Pygmalion in the classroom' over de effecten van de verwachtingen (!) die onderwijzers hebben van bepaalde leerlingen op de resultaten van die leerlingen.

Lat hoger leggen
Het onderzoek was als volgt opgezet: De kinderen in een klas aan de school van Lenore Jacobson werden aan het begin van het schooljaar getest op hun IQ. De scores van de test deden er helemaal niet toe. De onderzoekers kozen willekeurig een aantal leerlingen en vertelden de onderwijzers dat die kinderen laatbloeiers' waren die in het daaropvolgende jaar veel beter zouden gaan presteren dan de andere kinderen uit de klas. Aan het einde van het schooljaar werd de IQ-test herhaald. Nu bleek dat alle kinderen vooruit waren gegaan, maar dat de zogenaamde laatbloeiers naar verhouding veel meer vooruit waren gegaan. Wat bleek, de onderwijzers hadden onbewust het gedrag van deze laatbloeiers beïnvloed doordat hun perceptie van deze laatbloeiers was veranderd: meer geduld, meer ondersteuning, meer begrip, meer warmte. Hoe hoger onze verwachtingen van iemand zijn, hoe beter deze persoon gaat presteren.
 
We zijn geneigd om ons door aannames te laten leiden en aandacht te geven aan wat niet goed is/gaat. Al heeft een kind een rapport vól (ruime) voldoendes, het zal die ene onvoldoende zijn waar de aandacht naar uit zal gaan.
Hetzelfde geldt voor onze medewerkers. Beantwoord voor jezelf - naar eer en geweten - onderstaande vragen eens:
• Welke aandacht krijgen jouw beste medewerkers? ('Hoezo, aandacht? Ze doen het toch goed?')
• Welke aandacht krijgen uw slechtste medewerkers? ('Tja, we moeten een dossier opbouwen, hè?')
• Welke medewerkers probeer je te vermijden?

Golem Effect
Wat zeggen die antwoorden over jou? We zijn geneigd om keer op keer in de valkuil van de self fulfilling prophecy te lopen: wat we verwachten, gebeurt. Voor een belangrijk deel dus door ons eigen gedrag, zoals we van het Pygmalion Effect leren.
Het tegenovergestelde van het Pygmalion Effect is net zo sterk, zo niet sterker verankerd in de Westerse cultuur. Het wordt het Golem Effect genoemd: hoe lager onze verwachtingen van iemand zijn, hoe slechter deze persoon gaat presteren. En we zitten dus gevangen in een cultuur waar we vooral focussen op alles wat niet goed gaat (kijk om u heen, lees de krant, kijk het Journaal).

Wat we van iemand verwachten, heeft dus grote invloed op de prestaties van die persoon. En omdat ruim negentig procent van ons handelen gestuurd wordt door het onbewuste, is de wereld niet zoals wij haar zien: we zien de wereld zoals wij zijn. Het kan dus geen kwaad om ons bij het coachen continu een spiegel voor te houden. Hoe meer kwaliteiten we in anderen zien, hoe beter zij gaan functioneren en hoe mooier ons vak wordt.

Jij bent Pygmalion en kunt jouw medewerkers vormen.