Voor de studie kregen 61 gezonde deelnemers een patiëntpagina over een behandeling van longkanker te zien. De ene helft van de deelnemers kreeg een pagina te zien waarop de behandeling alleen in tekst beschreven stond, de andere helft zag dezelfde pagina maar nu met illustraties die de tekst verduidelijkten. Onder het scherm waarop de pagina te zien was, zat een sensor die de oogbewegingen van de deelnemers heel precies registreerde. Zo konden de onderzoekers nagaan waar deelnemers precies naar keken en hoe lang. Deze gegevens zijn vervolgens gecombineerd met de gezondheidsvaardigheden (health literacy) van de deelnemers en de herinneringsscore (die geeft aan hoeveel informatie van de website is onthouden).

Invloed
‘In het onderzoek vonden we geen verschillen tussen mensen met hoge en lage health literacy in de totale aandacht die ze hadden voor gezondheidsinformatie’, schrijft Meppelink. Beide groepen keken even lang naar de pagina als geheel, de tekst en de illustraties. Wat wel opviel was dat mensen met hoge health literacy korter naar de tekst keken wanneer ze de geïllustreerde informatie zagen in vergelijking met alleen de tekst. Tevens was de health literacy van invloed op de manier waarop aandacht leidt tot herinnering van informatie, aldus Meppelink. ‘Voor mensen met hoge health literacy gold dat aandacht voor de website positief gerelateerd was aan herinnering. Dus, hoe langer mensen keken naar de informatie op de website, hoe meer men van de inhoud onthield. Dit gold niet voor mensen met lage health literacy, bij wie langer kijken niet tot meer herinnering leidde.’ Eenzelfde patroon kwam naar voren qua aandacht voor de tekst: ook hier was er alleen een positief verband tussen aandacht en herinnering onder mensen met hoge health literacy. Aandacht voor de illustraties leidde echter tot meer herinnering onder mensen met lage health literacy, wat niet gold voor mensen met hoge health literacy.

Pakkende illustraties
De onderzoekers stellen vast dat aandacht voor illustraties een positief effect heeft op herinnering van de informatie onder mensen met lage health literacy. Dit resultaat onderschrijft het belang van illustraties in gezondheidscommunicatie, in het bijzonder voor groepen met lage health literacy. ‘Maar ons onderzoek laat eveneens zien dat mensen met lage health literacy niet automatisch meer aandacht hebben voor illustraties, bijvoorbeeld ter compensatie van problemen met het verwerken van geschreven tekst. Voor communicatieprofessionals is het dus van belang te zorgen voor illustraties die de aandacht weten te vangen en goed aansluiten bij de inhoud van de informatie’, adviseert Meppelink. ‘Wanneer dit lukt, zullen illustraties daadwerkelijk bijdragen aan de kwaliteit van patiëntvoorlichting en een positief effect hebben op het begrip onder patiënten.’

Noot: het volledige artikel van Bol en Meppelink - ‘Exploring the role of health literacy on attention to and recall of text-illustrated health information: An eye-tracking study’ – is hier te downloaden (tegen betaling).