Moneypenny, Business Universiteit Nyenrode (o.l.v. prof. P. Peters) en de Open Universiteit (o.l.v. dr. M. Coun) doen gezamenlijk kwalitatief onderzoek naar de belevingen van thuiswerken tijdens de coronacrisis. Afgelopen zomer verschenen de resultaten van de eerste onderzoeksperiode, eind 2020 werd de tweede onderzoeksperiode afgerond en onlangs is het onderzoek over de derde periode afgerond. Moneypenny pionierde in 2000, als eerste in Nederland, met het concept van de virtuele assistent – de secretaresse op afstand. 

Het gemis van real life formele en informele contactmomenten met collegae is nog steeds groot, zo blijkt nu, maar is sinds november 2020 niet verder toegenomen. Overall hebben thuiswerkers een werkmodus gevonden waar ze in lijken te berusten. Een groeiend aantal thuiswerkers maakt zich zorgen over de mogelijke verplichting om in de toekomst weer op kantoor te móeten zijn, vooral om vergaderingen bij te wonen, signaleren de onderzoekers.

Berusting onder thuiswerkers
De thuiswerkers die deelnamen aan het onderzoek hebben sinds het afgelopen najaar een werkpatroon gevonden waar ze in berusten. Gemiddeld communiceren thuiswerkers 4,5 uur per dag digitaal, al stijgt de groep ‘grootverbruikers’. 37% van de thuiswerkers communiceert per dag 5 uur of meer online. Thuiswerkers zijn in het algemeen positief over de mogelijkheden om snel te overleggen met digitale communicatiemiddelen. Voor steeds minder mensen (24% in februari 2021) voelt online hetzelfde als face-to-face communicatie. Het ontbreken van ‘echt’ contact zien respondenten nog steeds als grootste nadeel van thuiswerken – ruim ¾ van de respondenten mist informeel en face-to-face contact met collegae. 22% voelt zich geïsoleerd. Dr. Martine Coun van Open Universiteit Nederland is niet verbaasd: 'Van de drie psychologische basisbehoeftes van mensen – autonomie, competentie en verbondenheid – staat die laatste het meest onder druk bij het langdurig thuiswerken in de coronacrisis'.

Stabilisering
'Thuiswerkers lijken zich neer te leggen bij het gegeven dat naar kantoor gaan momenteel geen optie is en hebben werk- en communicatiepatronen ontwikkeld waar ze in berusten. In het begin van de tweede lockdown zagen we de sociale cohesiecijfers in ons onderzoek achteruit hollen. Werken vanuit huis hadden de meeste mensen toen wel onder de knie, maar het gebrek aan contact trok een wissel op de samenhang binnen teams. Dat gemis werd sterk gevoeld. Bovendien gaven mensen aan minder werkplezier te ervaren. Nu zien we een stabilisering. We missen elkaar nog steeds, maar het is niet erger dan in november 2020. Sterker nog, het werkplezier is weer wat teruggeveerd. Enerzijds te verklaren doordat we misschien wel moe en uitgestreden zijn, anderzijds doordat er voorzichtig licht aan de horizon schijnt,' aldus Susan Smulders, thuiswerkexpert bij Moneypenny.

Hybride werken als ideaal
Als het aan de respondenten ligt, blijft thuiswerken mogelijk, ook als de kantoordeuren weer wijd open staan. 88% noemt een hybride variant als ideaal waarbij gemiddeld 19 uur per week vanuit huis wordt gewerkt – ongeveer de helft van het aantal gewerkte uren. Daarbij willen ze graag zelf (mede) bepalen wanneer ze thuiswerken en wanneer ze naar kantoor gaan, onder andere voor het real life contact met collega’s. Een groot deel verwacht echter dat op kantoor aanwezig zijn al snel weer een verplichting zal worden in plaats van een mogelijkheid. Vooral de sociale druk om face-to-face vergaderingen bij te wonen wordt gevreesd.

Behoefte aan autonomie
Betrokken professor Pascale Peters van Nyenrode kijkt genuanceerd naar dit risico: 'Ik begrijp de behoefte aan individuele autonomie qua tijd en plaats van werken en dat wordt ook steeds belangrijker in het licht van de vele verschillende taken die mensen nu en in de toekomst dagelijks moeten combineren. Tegelijkertijd moeten we zoeken naar een goede balans tussen individuele en teamvoorkeuren. Als mensen, ook wanneer het wel zou kunnen, niet meer fysiek naar het werk willen komen, omdat dat niet efficiënt voor hen is, moet je deze vrijheid afwegen tegen langetermijnbelangen zoals vertrouwen, verantwoordelijkheid en verbondenheid. Het samen vinden van een balans tussen deze waarden is belangrijk. Het zal voor organisaties een uitdaging worden om middels gesprekken dit soort afwegingen expliciet te maken.'

Ook voor de klantcontactcenter-branche zal deze werknemerswens van invloed worden.
(PvWK, luchtfoto kasteel Nyenrode: Wiki Commons)