In de Najaarsraming van december 2023 becijferde DNB dat de Nederlandse economie dit jaar geleidelijk gaat herstellen. Dit volgt op een krimpende economie in de laatste kwartalen van 2023, waarbij het bruto binnenlands product (bbp) in het vierde kwartaal al minder sterk daalde dan in het derde kwartaal (-0,4% vergeleken met -0,8%, op jaarbasis). Op kwartaalbasis nam het bbp in het vierde kwartaal met 0,4% toe. Betekent dit dat de economie aan het begin staat van een nieuwe opgaande fase?

Om die vraag te beantwoorden kijkt DNB naar de cyclus van de bbp-groei. Dat is de beweging van de jaar-op-jaar groei rondom de trendmatige groei. Die beweging verloopt in golven en wordt de conjunctuurcyclus genoemd. Een omslag in de conjunctuurcyclus naar boven geeft aan dat de herstelfase in de economie is begonnen. Dat zien we bijvoorbeeld met enige vertraging terug op de arbeidsmarkt en de huizenmarkt. Zo neemt niet veel later na een opgaande conjunctuuromslag meestal de vraag naar personeel toe en stijgen de huizenprijzen harder.

De DNB conjunctuurindicator (rode lijn in figuur 2) signaleert toekomstige omslagen in de bbp-groei. Hij is samengesteld uit vijf economische indicatoren waarvan we weten dat ze vooruitlopen op omslagpunten in de Nederlandse conjunctuur. Het zijn indicatoren voor de verwachtingen van huishoudens en bedrijven over de economie en een indicator voor de geldmarktrente. Een indicator is bijvoorbeeld het consumentenvertrouwen over de economische situatie in het komende jaar. Een andere indicator is de nieuwe orders die bedrijven krijgen.

Een omslagpunt in de conjunctuurindicator, zoals we nu zien, is een duidelijk signaal voor de start van een economische herstelfase. De afgelopen 20 jaar vielen omslagpunten in de indicator namelijk samen met de omslagpunten in de conjunctuurcyclus.