Dat Nederlanders massaal thuis hun werklaptop open klappen, heeft vanzelfsprekend gevolgen voor intercollegiaal contact. Maar ook neurologisch gezien gebeurt er vanalles, wat veel impact kan hebben op de (digitale) werkvloer. Volgens Van den Berg hebben collega’s veel invloed op elkaar – bewust en onbewust. Dit was al merkbaar op het moment dat de coronaperikelen groter werden. ‘We laten ons in onzekere situaties graag leiden door iemand die ergens verstand van heeft; die durven we te volgen. Uiteindelijk is iedereen er gevoelig voor om informatie van een expert of een collega met een hoog aanzien aan te nemen. Dit principe werkt ook omgekeerd: zo’n ‘leider’ kan dus ook weer de rust laten wederkeren.’

Ankerpunten
Op het moment dat er grootschalige veranderingen plaatsvinden in de privé- én werksfeer van mensen – allemaal thuis werken, baanonzekerheid, verminderd sociaal contact en een onzekere gezondheidssituatie – wil het brein onzekerheid vermijden. ‘Mensen zoeken ankerpunten om zich aan vast te houden’, vertelt de neurowetenschapper. Ze licht toe dat men op zoek gaat naar eerder genoemde experts, maar ook hebben we allemaal sociale invloed op elkaar. Ook op de werkvloer heeft dit gevolgen. ‘In dit soort situaties is vertrouwen geven het allerbelangrijkste aspect dat een medewerker nodig heeft om zo’n situatie goed door te komen. Dát is wat werkgevers moeten doen om onderlinge samenwerking sterk te houden.’

Tussen de schermen
Intercollegiale banden staan door een grote verandering van de omgeving enigszins onder spanning: iedereen gaat naar een individuele werksituatie. ‘Communicatie met elkaar wordt lastiger, er zijn minder meetings. Je wordt teruggeworpen op digitale communicatie, wat als nadeel heeft dat we één van de belangrijkste aspecten missen van menselijke interactie: non-verbale uitingen. Hoe kun je medeleven tonen of enthousiast reageren wanneer je iemand niet persoonlijk ziet? Emoties zijn moeilijker te herkennen. Videocommunicatie helpt wel iets.’ Doordat men elkaars emoties niet goed kan lezen, vergt het meer inspanning om elkaar te begrijpen. Digitale communicatie maakt het overbrengen van een boodschap daarbij lastiger. ‘Ook de berichten die we schrijven zullen een toevoeging moeten krijgen om zoveel mogelijk ruis of interpretatie weg te nemen. Een bekend voorbeeld: iedereen voelt zich digitaal eerder geneigd om iemand de waarheid te vertellen dan face-to-face. De intentie achterhalen is lastiger doordat we elkaars reactie niet kunnen zien.’ Hier kleeft echter een voordeel aan, zegt Van den Berg. ‘Er staan nu schermen tussen mensen in, waardoor we nu opener communiceren en minder geneigd zijn leugens te vertellen. Dat komt samenwerking uiteindelijk ten goede.’

Wereldreis
Afgezien van het feit dat samenwerkingen door digitale ruis onder druk kunnen komen te staan, denkt de breinexpert dat er zeker voordelen zijn aan deze werkplek ten tijde van het coronavirus. ‘We worden gedwongen om zelf te kijken naar hoe we een boodschap overbrengen. Helder en duidelijk communiceren, waarbij het van belang is om non-verbale communicatie in een bericht mee te nemen.’ Hoe de samenwerkingsverbanden eruit gaan zien na een kantoorvrije periode, is volledig afhankelijk van de leiders in een bedrijf. ‘Alle sociale interacties vervallen in zo’n periode. Dat wil zeggen dat we minder van elkaar horen en zien. We kunnen niet samen lachen bij het koffiezetapparaat of bij elkaar het weekeinde bespreken. Het is te vergelijken met een wereldreis van een aantal maanden; je moet als het ware weer wennen aan de kantoorvloer.’

Hoe deze periode goed te overbruggen? ‘Als we van deze situatie gebruik kunnen maken om te leren hoe we via digitale communicatie onze emoties kunnen overbrengen, is dat een blijvend voordeel’, meent Chantal van den Berg. Zie deze periode ook vooral als een uitdaging voor ondernemerschap onder medewerkers: ‘Dit is voor veel mensen een uitkomst voor persoonlijke ontwikkeling. Als overleg niet altijd een optie is, wordt er zeker een beroep gedaan op je creativiteit.’

Lees ook Chantals bijdrage aan BrainFirst: Verbale vonk creëren.