‘In de praktijk zien we dat er steeds vaker aan mensen wordt gevraagd om de betaalpas op te sturen en dat is alarmerend. De betaalpas kan namelijk niet alleen misbruikt worden om betalingen te doen, maar is voor fraudeurs ook vaak de laatste stap om toegang te krijgen tot de online bankomgeving’, vertelt Kathelijne Swaak, Expert Lead Fraud Chain. Om deze vorm van fraude tegen te gaan, wil ABN Amro het bewustzijn verhogen over wat banken hun klanten nooit zullen vragen.

De belangrijkste bevindingen:

• Eén op de acht Nederlanders sluit niet uit dat banken kunnen vragen een betaalpas op te sturen
• Ruim een kwart van de Nederlanders is niet volledig op de hoogte van wat een bank nooit aan hen zal vragen
• Jongvolwassenen (18-34 jaar) zijn het meest vatbaar om op nep-verzoeken van banken te reageren

ABN Amro ziet regelmatig gevallen waarbij oplichters vragen om een betaalpas op te sturen. Dat vormt een direct risico, aangezien hiermee in combinatie met al eerder achterhaalde gegevens toegang kan worden verkregen tot de bankomgeving. Banken vragen nooit om een pas op de post te doen. Zij hebben namelijk al toegang tot klantgegevens, en kunnen in geval van nood de pas op afstand blokkeren. Door een betaalpas op te sturen, kan deze alleen maar in verkeerde handen vallen. ‘Gelukkig is een grote meerderheid zich ervan bewust dat een bank nooit zal vragen om een betaalpas op te sturen. Maar ik schrik ervan dat er omgerekend bijna twee miljoen Nederlanders zijn die zo’n truc van fraudeurs waarschijnlijk niet doorzien’, stelt Swaak. ‘Het is daarom belangrijk dat financiële instellingen ook communiceren over de zaken die ze hun klanten nooit vragen én uitleggen waarom ze dat niet doen. Door het bewustzijn hierover te vergroten, kan veel leed worden voorkomen.’

Nep-verzoeken
Het stereotype beeld is dat vooral ouderen slachtoffer worden van bankfraude. Onderzoek van de Universiteit Twente (2022) liet echter al zien dat juist jongeren vaker in de trucs van fraudeurs trappen. Dat beeld wordt bevestigd in het huidige Ipsos I&O onderzoek. Van alle leeftijdsgroepen zijn jongvolwassen Nederlanders (tussen de 18 en 35 jaar) het meest vatbaar voor nep-verzoeken van banken. Nederlanders van 50 jaar en ouder weten het best welke vragen een bank nooit stelt. Rolf Wegberg, criminoloog en cybercrime expert aan de TU Delft: ‘Er is veel verwarring over wat banken mogelijk van hun klanten kunnen vragen. Oplichters maken hier dankbaar misbruik van en gaan daarin zeer geraffineerd te werk. Hoe duidelijker het voor mensen is wat banken niet vragen van hun klanten, hoe minder kans fraudeurs maken.’

Tactieken van oplichting
Opgelicht worden kan iedereen overkomen. Dat is niet alleen een hele vervelende ervaring, het kost Nederlanders en banken elk jaar tientallen miljoenen. ABN Amro wil mensen bewuster maken van de manieren waarop oplichters te werk gaan. Niet alleen door te vertellen dat banken sommige dingen nooit vragen, maar ook door uit te leggen waarom banken dat niet doen. Op die manier kunnen mensen zich beter wapenen tegen de tactieken van oplichters. Om mensen er op één van de laatst mogelijke momenten aan te helpen herinneren dat ze hun betaalpas nooit moeten opsturen, brengt ABN Amro een speciale postzegel uit. Deze is ontwikkeld in samenwerking met STRAAT, het museum voor street art en graffiti, en ontworpen door de streetartist Astro.